مرکز خواب در مغز

آخرین تاریخ آپدیت 2024-04-25 توسط زینب مالزیری

مرکز خواب در مغز به چه معناست؟ خواب بخش مهمی از برنامه روزانه شما است – شما حدود یک سوم از وقت خود را صرف انجام آن می کنید. خواب با کیفیت – و دریافت کافی آن در زمان های مناسب – به اندازه غذا و آب برای بقا ضروری است. بدون خواب نمی توانید مسیرهایی را در مغز خود ایجاد کنید یا حفظ کنید که به شما امکان یادگیری و ایجاد خاطرات جدید را می دهد، و تمرکز و پاسخ سریع دشوارتر است.

خواب برای تعدادی از عملکردهای مغز مهم است، از جمله نحوه ارتباط سلول های عصبی (نورون ها) با یکدیگر. در واقع، مغز و بدن شما به طور قابل توجهی در هنگام خواب فعال می مانند. یافته‌های اخیر نشان می‌دهد که خواب نقش خانه‌داری را ایفا می‌کند که سمومی را که در هنگام بیداری در مغز شما ایجاد می‌شوند، از بین می‌برد.

همه به خواب نیاز دارند، اما هدف بیولوژیکی آن یک راز باقی مانده است. خواب تقریباً بر هر نوع بافت و سیستم بدن تأثیر می گذارد – از مغز، قلب و ریه ها گرفته تا متابولیسم، عملکرد سیستم ایمنی، خلق و خو و مقاومت در برابر بیماری. تحقیقات نشان می‌دهد که کمبود خواب مزمن یا خواب کم کیفیت، خطر ابتلا به اختلالاتی از جمله فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت، افسردگی و چاقی را افزایش می‌دهد.

خواب یک فرآیند پیچیده و پویا است که بر عملکرد شما به روشی که دانشمندان اکنون شروع به درک آن کرده اند تأثیر می گذارد. این کتابچه توضیح می دهد که چگونه نیاز شما به خواب تنظیم می شود و در طول خواب چه اتفاقی در مغز می افتد.

مرکز خواب در مغز 

مرکز خواب در مغز و آناتومی خواب

چندین ساختار درون مغز با خواب درگیر هستند. هیپوتالاموس، ساختاری به اندازه بادام زمینی در اعماق مغز، حاوی گروه هایی از سلول های عصبی است که به عنوان مراکز کنترل بر خواب و برانگیختگی عمل می کنند. درون هیپوتالاموس، هسته سوپراکیاسماتیک (SCN) وجود دارد – مجموعه‌ای از هزاران سلول که اطلاعات مربوط به قرار گرفتن در معرض نور را مستقیماً از چشم دریافت می‌کنند و ریتم رفتاری شما را کنترل می‌کنند.

برخی از افراد مبتلا به آسیب به SCN در طول روز به طور نامنظم می خوابند زیرا نمی توانند ریتم شبانه روزی خود را با چرخه روشنایی تاریکی مطابقت دهند. اکثر افراد نابینا تا حدی توانایی درک نور را حفظ می کنند و می توانند چرخه خواب/بیداری خود را تغییر دهند.

ساقه مغز، در پایه مغز، با هیپوتالاموس ارتباط برقرار می کند تا انتقال بین بیداری و خواب را کنترل کند. (ساقه مغز شامل ساختارهایی به نام پونز، مدولا و مغز میانی است.) سلول های خواب در هیپوتالاموس و ساقه مغز ماده شیمیایی مغزی به نام GABA تولید می کنند که فعالیت مراکز برانگیختگی را در هیپوتالاموس و ساقه مغز کاهش می دهد. ساقه مغز (به ویژه پون و مدولا) نیز نقش ویژه ای در خواب REM ایفا می کند. سیگنال هایی برای شل کردن عضلات ضروری برای وضعیت بدن و حرکات اندام می فرستد، به طوری که ما رویاهای خود را عملی نکنیم.

تالاموس به عنوان یک رله برای اطلاعات از حواس به قشر مغز (پوششی از مغز که اطلاعات را از حافظه کوتاه مدت به بلند مدت تفسیر و پردازش می کند) عمل می کند. در بیشتر مراحل خواب، تالاموس ساکت می‌شود و به شما امکان می‌دهد دنیای بیرون را تنظیم کنید. اما در طول خواب REM، تالاموس فعال است و تصاویر، صداها و سایر احساساتی را که رویاهای ما را پر می کند، به قشر مغز ارسال می کند.

غده صنوبری که در دو نیمکره مغز قرار دارد، سیگنال‌هایی را از SCN دریافت می‌کند و تولید هورمون ملاتونین را افزایش می‌دهد، که به شما کمک می‌کند پس از خاموش شدن چراغ‌ها بخوابید.

افرادی که بینایی خود را از دست داده اند و نمی توانند چرخه طبیعی بیداری و خواب خود را با استفاده از نور طبیعی هماهنگ کنند، می توانند الگوهای خواب خود را با مصرف مقادیر کمی ملاتونین در زمان مشخص در روز تثبیت کنند. دانشمندان معتقدند که اوج و دره های ملاتونین در طول زمان برای تطبیق ریتم شبانه روزی بدن با چرخه بیرونی نور و تاریکی مهم هستند.

مغز جلویی پایه، نزدیک جلو و پایین مغز، خواب و بیداری را نیز تقویت می کند، در حالی که بخشی از مغز میانی به عنوان یک سیستم برانگیختگی عمل می کند. آزاد شدن آدنوزین (یک محصول جانبی شیمیایی مصرف انرژی سلولی) از سلول‌های قاعده‌ای پیش‌مغز و احتمالاً سایر نواحی به خواب شما کمک می‌کند. کافئین با مسدود کردن عملکرد آدنوزین با خواب آلودگی مقابله می کند.

آمیگدال، ساختاری بادام شکل که در پردازش احساسات نقش دارد، در طول خواب REM به طور فزاینده ای فعال می شود.

مرکز خواب در مغز 

مرکز خواب در مغز و مکانیسم های خواب

دو نوع اصلی خواب وجود دارد: خواب با حرکت سریع چشم (REM) و خواب غیر REM (که دارای سه مرحله مختلف است). هر کدام با امواج مغزی خاص و فعالیت عصبی مرتبط هستند. شما در تمام مراحل خواب غیر REM و REM چندین بار در طول یک شب معمولی طی می‌کنید، با دوره‌های طولانی‌تر و عمیق‌تر REM تا صبح.

مرحله خواب شماره 1

مرحله 1 خواب غیر REM تغییر حالت بیداری به خواب است. در طول این مدت کوتاه (چند دقیقه) خواب نسبتاً سبک، ضربان قلب، تنفس و حرکات چشم شما کند می شود و ماهیچه های شما با تکان های گاه به گاه شل می شوند. امواج مغزی شما نسبت به الگوهای بیداری در روز شروع به کند شدن می کنند.

مرحله خواب شماره 2

مرحله 2 خواب غیر REM یک دوره خواب سبک قبل از ورود به خواب عمیق است. ضربان قلب و تنفس شما کند می شود و ماهیچه ها حتی بیشتر آرام می شوند. دمای بدن شما پایین می آید و حرکات چشم متوقف می شود. فعالیت امواج مغزی کند می شود اما با انفجارهای کوتاهی از فعالیت الکتریکی مشخص می شود. شما بیشتر از دوره های خواب تکراری خود را در مرحله 2 خواب می گذرانید تا در سایر مراحل خواب.

مرحله خواب شماره 3

مرحله 3 خواب غیر REM دوره خواب عمیقی است که شما باید صبح ها سرحال باشید. در دوره های طولانی تری در نیمه اول شب رخ می دهد. ضربان قلب و تنفس شما در طول خواب به پایین ترین حد خود می رسد. ماهیچه های شما شل هستند و ممکن است بیدار کردن شما دشوار باشد. امواج مغزی حتی کندتر می شوند.

شماره مرحله خواب REM

خواب REM ابتدا حدود 90 دقیقه پس از به خواب رفتن رخ می دهد. چشمان شما به سرعت از این طرف به سمت دیگر پشت پلک های بسته حرکت می کنند. فعالیت امواج مغزی با فرکانس مختلط به آنچه در بیداری مشاهده می شود نزدیکتر می شود. تنفس شما سریعتر و نامنظم می شود و ضربان قلب و فشار خون شما تا سطح بیداری نزدیک می شود.

بیشتر رویاهای شما در طول خواب REM رخ می دهد، اگرچه برخی نیز می توانند در خواب غیر REM رخ دهند. ماهیچه های بازو و پای شما به طور موقت فلج می شوند و این باعث می شود نتوانید رویاهای خود را عملی کنید. با افزایش سن، زمان کمتری در خواب REM می خوابید. تثبیت حافظه به احتمال زیاد به خواب غیر REM و REM نیاز دارد.

مرکز خواب در مغز 

مقالات مرتبط:

بهترین دکتر متخصص مغز و اعصاب تهران کیست؟

بهترین دکتر متخصص و فوق تخصص مغز و اعصاب تهران