بیماری پارکینسون چیست؟علت + درمان و 5 تفاوت آن با ام اس

آخرین تاریخ آپدیت 2024-04-25 توسط زینب مالزیری

بیماری پارکینسون چیست : پارکینسون (به انگلیسی: Parkinson’s Disease)یک بیماری عصبی مزمن است که با کاهش سطح دوپامین در مغز، علائم حرکتی و غیر حرکتی را ایجاد میکند.دوپامین یک ماده شیمیایی است که به کنترل و هماهنگی حرکات بدن کمک میکند. برخی از علائم این بیماری عبارتند از لرزش، آهسته شدن حرکات، سفت شدن عضلات، اختلال در تعادل و تغییر در حرف زدن و نوشتن. علت دقیق این بیماری مشخص نیست، اما ممکن است ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در آن نقش داشته باشد.

علت بیماری پارکینسون چیست؟

به طور کلی، علت بیماری پارکینسون ناشناخته است؛ اما برخی عوامل ممکن است در ایجاد یا تشدید این بیماری نقش داشته باشند. یکی از این عوامل مصرف برخی داروهای خاص است که ممکن است باعث کاهش دوپامین در مغز شوند و علائم پارکینسون را تقلید کنند. این نوع پارکینسون به پارکینسونیسم دارویی یا ثانویه معروف است و معمولاً قابل برگشت است.

برخی از داروهای خاص که ممکن است پارکینسونیسم دارویی ایجاد کنند عبارتند از:

•  داروهای ضد روان پریشی: این داروها با مسدود کردن گیرندههای دوپامین در مغز، علائم روانپریشی را کاهش میدهند. اما همین کار باعث میشود که حرکات بدن نامتعادل و لرزشآور شوند. برخی از این داروها عبارتند از هالوپریدول، فلوفنازین، ریسپریدون و آولانزاپین

  داروهای ضد تشنج: این داروها با تثبیت سلولهای عصبی در مغز، حملات تشنج را جلوگیری میکنند.اما برخی از آنها ممکن است باعث کاهش سطح دوپامین شده و علائم پارکینسون را تقویت کنند. برخی از این داروها عبارت اند از فالپروات ،فبات،لاموترزین و گاباپانتین

•  داروهای ضد فشار خون: این داروها با گسترش یا تحریک شرایان، فشار خون را کاهش میدهند. اما برخی از آنها ممکن است باعث کم خون شدگی در مغز شده و علائم پارکینسون را القاء کنند. برخی از این داروها عبارتند از رزرپین، پروپرانولول، متروپولول و لابتالول

داروهای بیماری پارکینسون

داروهای پارکینسون گروهی از داروهایی هستند که برای کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به این بیماری استفاده می شوند. این داروها معمولاً با هدف افزایش سطح دوپامین در مغز یا شبیه سازی عملکرد آن عمل میکنند. در بیماران پارکینسون، سلولهای تولید کننده دوپامین در مغز کاهش می یابد و باعث لرزش، حرکات آهسته، سفت شدن عضلات و سایر علائم این بیماری میشوند.

به طور کلی، داروهای پارکینسون به چند دسته تقسیم میشوند:

•  لوودوپا (به انگلیسی Levodopa): این دارو یک پیشساز دوپامین است که پس از ورود به مغز به دوپامین تبدیل میشود. لوودوپا معمولاً با داروهای دیگری همراه است که جلوگیری از تخریب یا تجزیه آن قبل از رسیدن به مغز را میکنند. برخی از این داروهای همراه عبارتند از کاربیدوپا، بنسرازید و انتاکاپون. لوودوپا یکی از مؤثرترین داروهای پارکینسون است، اما با گذشت زمان ممکن است علائم را نامتعادل کند و باعث حرکات ناخواسته شود

•  آنتی کولینرژیکها: این داروها با مسدود کردن گیرندههای استئلاژولین در مغز، تعادل بین دوپامین و استئلاژولین را تأمین میکنند. استئلاژولین یک ماده شيميائي است كه در كانال های حافظه و يادگيري نقش دارد. آنتي كوليژيك ها به خصوص در كاهش لرزش در بيماران پاركينسون كارآمد هستند. برخی از این داروها عبارتند از بنزتروپین، تریهگزیفنیدیل و بیپریدن

•  آمانتادین(به انگلیسی: amantadine ) : این دارو با افزایش رهایش دوپامین و کاهش رکود حرکتی، علائم پارکینسون را کاهش میدهد. آمانتادین همچنین خاصیت ضد ویروسی دارد و میتواند در پیشگیری از آنفولانزا مفید باشد

آیا داروهای بیماری پارکینسون عوارض جانبی دارند؟

بله، داروهای پارکینسون ممکن است عوارض جانبی داشته باشند که بستگی به نوع، دوز و مدت زمان مصرف دارو دارد. برخی از عوارض جانبی شایع این داروها عبارتند از:

•  تهوع، استفراغ، یبوست، اسهال، خشک شدن دهان و تغییر رنگ ادرار

•  گیجی، سرگیجه، فشار خون پایین، تورم مچ پا و سبکی سر

•  خواب آلودگی، اختلالات خلق و خو، توهمات، رفتارهای وسواسی و اختلالات حافظه

•  حرکات غیرارادی، غیرقابل کنترل و نامتعادل در صورت، بازوها، پاها یا تنه

•  حساسیت به نور، تغییرات در بینایی و تاری دید

برای کاهش عوارض جانبی داروهای بیماری پارکینسون، میتوانید راههای زیر را امتحان کنید:

•  با پزشک خود در مورد نوع، دوز و زمان مصرف دارو صحبت کنید و هرگونه تغییر در علائم خود را به او گزارش کنید.

•  دستورالعملهای پزشک خود را به دقت دنبال کنید و هرگز دارو را بدون مشورت با او قطع یا تغییر ندهید.

•  دارو را با غذا یا شیر مصرف کنید تا از تهوع و استفراغ جلوگیری کنید.

•  به اندازه کافی آب بنوشید تا از خشک شدن بدن و یبوست پیشگیری کنید.

•  از پرخوری، خرید بی رویه و سایر رفتارهای وسواسی خودداری کنید و در صورت بروز آنها به پزشک خود مراجعه کنید.

•  از قرصهای خواب آور یا الکل استفاده نکنید زیرا ممکن است باعث خواب آلودگی بیشتر شود.

•  در صورت گیجی یا سرگیجه، به آرامی بلند شده و از حمایت چیزی استفاده کنید. همچنین از لباسهای فشرده در ناحیه گردن خودداری کنید.

•  در صورت حساس شدن به نور، از عینک آفتابی استفاده کنید و از معرض قرار گرفتن به نور شدید خودداری کنید.

•  در صورت بروز حرکات غیرقابل کنترل یا نامتعادل، با پزشک خود تماس بگیرید و ممکن است نیاز باشد دارو را تغییر دهید.

تفاوت بیماری پارکینسون با ام اس(MS)

بیماری ام اس و پارکینسون دو بیماری عصبی هستند که بر مغز و نخاع تاثیر میگذارند. اما این دو بیماری علل و علائم متفاوتی دارند. برخی از فرقهای اصلی بین این دو بیماری عبارتند از:

•  ام اس (MS) یک بیماری خود ایمنی است که در آن سیستم دفاع بدن به پوشش محافظ عصبها به نام میلین حمله میکند و آن را تخریب میکند. پارکینسون یک بیماری تخریب کننده است که در آن سلولهای تولیدکننده دوپامین در مغز کاهش مییابند. دوپامین یک ماده شیمیایی است که به کنترل حرکات بدن کمک میکند.

•  ام اس معمولاً در سنین ۲۰ تا ۵۰ سالگی شروع میشود و در زنان بیشتر از مردان رایج است. پارکینسون معمولاً در سنین ۶۰ سالگی یا بالاتر شروع میشود و در مردان بیشتر از زنان رایج است.

•  ام اس علائم متفاوت و غیرقابل پیشبینی دارد که با حملات گذرا یا پایدار همراه است. برخی از علائم شایع این بیماری عبارتند از خستگی، کاهش بینایی، درد، سوزش، تغییرات خلق و خو، اختلالات حافظه، تعادل ضعیف و فلج شدن است.

•  پارکینسون علائم پایدار و تدریجاً بدتر شونده دارد که باعث لرزش، حرکات آهسته، سفت شدن عضلات، تغییرات گفتار، نوشتار و صورت، خشک شدن دهان، چرب شدن پوست، خواب آلودگی و رفتارهای تکرار شونده مانند جمع کردن لباس می گردد.

• ام اس در حال حاضر قابل درمان نیست،اما دارو های مختلف وجود دارند که میتوانند التهاب را کاهش دهند،فعالیت سامانه ایمنی را کاهش دهند و پیشرفت بیماری را کند گرداند. پارکینسون نیز قابل درمان نیست، اما داروهای مختلف وجود دارند که میتوانند سطح دوپامین را افزایش دهند، علائم حرکتی را کنترل کنند و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشند.

چه روش هایی برای کاهش علائم بیماری پارکینسون وجود دارد

برای کاهش علائم پارکینسون، چندین روش وجود دارد که میتوان به آنها اشاره کرد:

•  دارو: برخی از داروهایی که میتوانند علائم پارکینسون را کاهش دهند عبارتند از لوودوپا، آگونیستهای دوپامین، آنتی کولینرژیکها و آمانتادین. این داروها با افزایش یا تحریک سطح دوپامین در مغز، به بهبود حرکات، تعادل و رفتار بیماران کمک میکنند. البته این داروها هم مانند هر داروی دیگر، عوارض جانبی خود را دارند و باید با مشورت پزشک مصرف شوند

•  جراحی: برخی از روشهای جراحی که میتوانند علائم پارکینسون را کاهش دهند عبارتند از تحریک مغزی عمیق و جراحی استرئوتاکسی. در این روشها، نقاط خاص مغز که با حرکات بدن در ارتباط هستند، با استفاده از الکترود، حرارت، سرما یا پرتو، تحریک یا خاموش میشوند. این کار باعث میشود که سیگنالهای ناهماهنگ در مغز که علائم پارکینسون را ایجاد میکنند، تعدیل شوند

•  رژيم غذایي سالم: باید غذاهای سالم و مغذي بخورید که شامل ميوه ها، سبزيجات، غلات کامل، حبوبات، دانه ها، گوشت لاغر، ماهي و لبنيات باشد. این غذاها به تأمین ویتامینها، مواد معدنی و آنتیاکسیدانهای لازم برای سلامت مغز و بدن کمک میکنند. همچنین باید از غذاهای فرآوري شده، قندهای سفید، چربیهای حیوانی و نمک بپرهیزید.

•  ورزش منظم: ورزش به بهبود عضلات، تعادل، رفلکسها و خلق و خو کمک میکند. همچنین به جلوگیری از استئروپورز، چاقی، دیابت و بیماریهای قلبي-عروقي نيز کمک ميكند. برخي از ورزش های مناسب برای بيماران پاركينسون عبارتند از پياده روي، دوچرخه سواري، شنا، ژيمناستيك .

جراحی بیماری پارکینسون چگونه انجام میشود

جراحی پارکینسون یکی از روشهای درمانی است که برای بیمارانی که به داروهای معمول پاسخ نمی دهند یا عوارض جانبی شدید دارند، مورد استفاده قرار میگیرد. جراحی پارکینسون میتواند علائم حرکتی ناشی از بیماری را کاهش دهد و کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشید. البته جراحی پارکینسون هم مانند هر جراحی دیگر، خطرات و محدودیتهای خود را دارد و برای همه بیماران مناسب نیست. بنابراین، قبل از انجام جراحی، باید با توجه به شرایط و نشانه های هر بیمار، از مزایا و معایب آن باخبر شد.

برخی از عوارض جراحی بیماری پارکینسون

  عفونت: هر جراحی که شامل بریدن پوست و بافتهای زیرین باشد، ممکن است منجر به عفونت شود. عفونت ممکن است در ناحیه جراحت یا در سختافزار کاشته شده در مغز یا قفسه سینه رخ دهد. علائم عفونت ممکن است شامل تب، قرمزی، تورم، درد یا ترشح در ناحیه جراحت باشد. عفونت معمولاً با دادن آنتیبیوتیک درمان میشود، اما گاهی نیاز به برداشتن سخت افزار کاشته شده هم باشد.

•  خونريزي: هر جراحي كه شامل باز كردن جمجمه و دستكاري در مغز باشد، ممكن است منجر به خونريزي در مغز يا فضولات آن شود. خونريزي مغزي ميتواند باعث كاهش فشار خون، كم خوني، سكته مغزي يا حتي مرگ شود. علائم خونريزي مغزي ممكن است شامل سردرد شديد، تپش قلب، تپش گوش، تغييرات شخصيت، كاهش هوشياري يا فلج يك طرف بدن باشد. خونريزي مغزي نادر است ولي اگر رخ دهد، نياز به درمان فوري دارد.

•  آسيب عصبي: هر جراحي كه شامل كار كردن در نزديكي سلولها و رگها و اعصاب مغز باشد، ممكن است منجر به آسيب عصبي شود. آسيب عصبي ميتواند باعث اختلالات حسي، حركتي، شناختي يا رفتاري شود. علائم آسيب عصبي ممكن است شامل بيحسي، درد، لرزش، كند شدن حركات، تيكها، اختلالات گفتار، بينايي يا شنوايي، فراموشي، سردرگمي يا افسردگي باشد. آسيب عصبي ممكن است موقت يا دائمي باشد.

•  عوارض مربوط به تحریک: تحریک عمقی مغز میتواند باعث ایجاد عوارضی شود که به تنظیم دستگاه ضربانساز وجود دارد. این عوارض ممکن است شامل تغییرات خلق و خو، اختلالات خواب، اختلالات جنسی، سرگیجه، سختی در بلعیدن یا گفتار، تشنج یا افزایش علائم پارکینسون باشد. این عوارض معمولاً با تغییر تنظیمات دستگاه ضربانساز قابل کنترل هستند.

سن مبتلا شدن به پارکینسون

•  بیماری پارکینسون معمولاً در سنین بالای ۵۰ تا ۷۰ سال روی میدهد و درحدود ۱ درصد جمعیت مسن جامعه را درگیر میکند. شیوع این بیماری در مردان اندکی بیشتر از زنان است و نسبت ابتلای مردان به زنان ۳ به ۲ است.

•  بعضاً بروز پارکینسون در سنین کمتر از ۵۰ سال هم دیده میشود که در این صورت پارکینسون زودرس خوانده میشود. پارکینسون زودرس تقريباً ۱۰ تا ۲۰ درصد كل كيس هاي پاركينسون را تشكيل مي دهد. علائم پارکینسون زودرس شبيه به علائم پاركينسون عادي است، با اين تفاوت كه پيشروي آن كند تر است و علائم شديدي تري را نشان نمي دهد.

•  اگرچه علت بروز بیماری پارکینسون کاملاً مشخص نیست، اما میدانیم که هر دو فاکتور ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. از این میان میتوان به فاکتورهایی مانند افزایش سن، پیشینهٔ خانوادگی ابتلا به بیماری پارکینسون، جهشهای ژنتیکی، قرار گرفتن در معرض سموم دفع آفات، مصرف برخی داروها و پیشینهٔ آسیب و جراحت مغز به عنوان عوامل بروز این بیماری اشاره کرد.

آیا تغذیه مناسب میتواند در کنترل بیماری پارکینسون مفید باشد؟

بله، تغذیه مناسب میتواند در کنترل بیماری پارکینسون مفید باشد. تغذیه مناسب میتواند به روشهای زیر به بیماران پارکینسون کمک کند:

•  بهبود عملکرد مغز و سلامت نورونها با افزایش مصرف آنتی اکسیدانها، اسیدهای چرب امگا-3، ویتامینهای B، C، D و E و روی.

•  کاهش التهابات و استرس اکسیداتیو در بدن با کاهش مصرف چربیهای حیوانی، قند، نمک و غذاهای فرآوری شده.

•  تنظیم سطح دوپامین در مغز با هماهنگ کردن مصرف پروتئین و داروهای لوودوپا. برخی از منابع پروتئین عبارتند از گوشت، ماهی، تخم مرغ، لبنیات، سویا و حبوبات.

•  جلوگیری از کمبود آهن در بدن با افزایش مصرف سبزیجات برگ سبز، گوجه فرنگی، هویج، گردو، خشکبار و غلات کامل.

•  پیشگیری از یبوست و عفونت دستگاه گوارش با افزایش مصرف آب، فیبر و پروبیوتیک. برخی از منابع فیبر عبارتند از میوه ها، سبزیجات، نان کامل و برنج قهوه ای. برخی از منابع پروبیوتیک عبارتند از ماست، دوغ، شیر کفیر و ترشی.

آیا با تشخيص زود هنگام، مي توان به درمان پاركينسون كمك كرد؟

بله، تشخیص زودهنگام پارکینسون میتواند به درمان این بیماری کمک کند. چرا که:

•  تشخیص زودهنگام میتواند باعث شود که بیماران به موقع به داروها و روشهای درمانی مناسب دسترسی پیدا کنند و از عوارض جانبی آنها جلوگیری کنند.

•  تشخیص زودهنگام میتواند باعث شود که بیماران بهتر با بیماری خود کنار بیایند و راههای مقابله با علائم را یاد بگیرند.

•  تشخیص زودهنگام میتواند باعث شود که بیماران به سلامت روانی خود توجه کنند و از افسردگی، اضطراب جلوگیری کنند.

بهترین متخصص بیماری پارکینسون در تهران

 برای درمان این بیماری، نیاز به تیمی از متخصصین مختلف است که هر یک نقش خاصی را ایفا میکنند. به طور کلی، بهترین متخصص برای پارکینسون، کسی است که دارای تخصص و تجربه کافی در رشته خود باشد و با بروزرسانی دانش و روشهای درمانی خود، بتواند به بهبود علائم و کیفیت زندگی بیماران کمک کند.

•  نورولوژی: این رشته به تشخیص و درمان بیماریهای مغز و اعصاب می پردازد. نورولوژیستها با استفاده از روشهای تشخیصی مانند نوار مغز، نوار عضله و عصب، MRI و PET scan، علت و شدت بیماری پارکینسون را مشخص میکنند. همچنین با تجویز داروهای مناسب، علائم حرکتی بیماران را کنترل میکنند. برخی از نورولوژیستها دارای فلوشیپ فوق تخصصی پارکینسون و اختلالات حرکتی هستند که به آنها نورولوژیست حرکت میگویند. این پزشکان با دانش و تجربه بالاتر در زمینه پارکینسون، معایب و مزایای جراحی پارکینسون را با بیماران بحث میکنند و در صورت لزوم به آنها ارجاع میدهند.

چند نام از بهترین نورولوژیست های پاركينسون در تهران عبارتند از:

•  دکتر شبنم رفيع زاده : فلوشيپ فوق تخصصي بیماری پاركينسون و اختلالات حركتي

•  دكتر سيد سعيد حسيني هوشيار: فلوشيپ فوق تخصصي پيس ميكر و اينترونشنال الكتروفيزيولوژي

•  دكتر دكتر فرشته ستار: فلوشيپ فوق تخصصي پاركينسون و اختلالات حركتي